فرمالدئید در مواد غذایی
تاریخ ثبت: ۱۴-۰۹-۱۴۰۳
مدت زمان مطالعه: 4 دقیقه
فرمالدئید یک ترکیب شیمیایی آلی است که به دلیل ویژگیهای سمی و خاصیت تجزیه سلولی، به عنوان مادهای خطرناک شناخته میشود. اما جالب است بدانید که این ماده به طور طبیعی در بسیاری از غذاهایی که روزانه مصرف میکنیم وجود دارد. از میوهها و سبزیجات گرفته تا گوشت و دانههای قهوه، همگی ممکن است حاوی مقادیر مختلفی فرمالدئید باشند.
چه غذاهایی حاوی فرمالدئید هستند؟
1. فرمالدئید در گوشت و مرغ
گوشت و مرغ تازه به طور طبیعی حاوی فرمالدئید هستند که به عنوان یک محصول جانبی از متابولیسم بدن موجودات زنده تولید میشود. پژوهشها نشان داده است که میزان فرمالدئید در طیور حدود ۸.۲ قسمت در میلیون (ppm) و در گوشت گاو حدود ۸.۵ ppm است. این مقدار اگرچه نسبتا کم است، اما همچنان موجود است.
2. ماهی: منبع دیگری از فرمالدئید طبیعی
فرمالدئید در بافت ماهیهای دریایی و آب شیرین به عنوان نتیجهای از تجزیه اکسید تریمتیلآمین (TMAO) تولید میشود. یک مطالعه در سال ۲۰۱۷ نشان داد که مقدار متوسط فرمالدئید در ماهیها به حدود ۳۹.۶۸ میلیگرم بر کیلوگرم میرسد. البته این غلظت بسته به نوع ماهی متفاوت است.
3. میوهها و سبزیجات: میزبانهای پنهان فرمالدئید
میوهها نیز حاوی مقادیر نسبتاً قابل توجهی فرمالدئید هستند. برخی از میوههای رایج که در رژیم غذایی روزانه ما یافت میشوند، شامل موز (۱۶.۳ میلیگرم بر کیلوگرم)، گلابی (۳۸.۷ میلیگرم بر کیلوگرم)، انگور (۲۲.۴ میلیگرم بر کیلوگرم) و سیب (۲۲.۳ میلیگرم بر کیلوگرم) هستند. این مقادیر به طور طبیعی به عنوان بخشی از فرایندهای متابولیک درون میوهها تولید میشوند.
4. قهوه: از دانه تا فنجان
فرمالدئید در دانههای قهوه به مقدار کم وجود دارد، اما زمانی که این دانهها فرآوری میشوند، میتوانند مقادیر قابل توجهی از فرمالدئید آزاد کنند. جالب است بدانید که قهوه فوری نسبت به قهوه دم کرده غلظت بیشتری از فرمالدئید دارد. مقدار فرمالدئید در قهوه فوری معمولاً بین ۱۰ تا ۱۶.۳ ppm است، در حالی که قهوه دم کرده تنها ۳.۴ تا ۴.۵ ppm فرمالدئید دارد.
فرمالدئید: یک ترکیب شیمیایی با ویژگیهای خاص
فرمالدئید در دمای اتاق یک گاز بیرنگ و بسیار سمی است. فرمول شیمیایی آن CH₂O است و به صورت گاز، خود به خود به پارافرمالدئید تبدیل میشود. به همین دلیل، این ماده معمولاً در محلولهای آبی به صورت فرمالین ذخیره میشود. فرمالدئید با غلظتهای بالا میتواند به سلولها آسیب بزند و باعث مرگ سلولی شود. حتی در غلظتهای پایینتر نیز، میتواند باعث تحریک پوست و غشاهای مخاطی، به ویژه در افرادی که به آن حساسیت دارند، شود.
آیا فرمالدئید سمی است؟
فرمالدئید به دلیل تواناییاش در مختل کردن عملکرد طبیعی سلولها و غشای سلولی، سمی است. در غلظتهای پایین، این ماده میتواند مشکلات تنفسی و حساسیتهای پوستی ایجاد کند. در غلظتهای بالا، فرمالدئید میتواند باعث تنگی نفس، خسخس سینه و حتی مرگ شود. این ماده در غلظت ۵۰ ppm میتواند خطرناک باشد، و در ۱۰۰ ppm به عنوان یک تهدید جدی برای زندگی شناخته میشود.
فرمالدئید در دیگر محصولات صنعتی
علاوه بر وجود طبیعی فرمالدئید در غذاها، این ماده به صورت صنعتی در محصولات مختلف استفاده میشود. از جمله کاربردهای رایج آن میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- لوازم آرایشی و بهداشتی: به عنوان نگهدارنده در برخی از محصولات آرایشی و بهداشتی استفاده میشود.
- پارچههای مصنوعی: فرمالدئید برای مقاوم کردن پارچهها در برابر چروک، کپک، و لکهها به کار میرود.
- محصولات چوبی: به عنوان بخشی از رزینها و چسبها در تولید تختههای سهلا، MDF و تختههای چوبی استفاده میشود.
- مایعات ظرفشویی و نرمکنندهها: برای خاصیت ضدباکتری و نگهدارندگی در این محصولات استفاده میشود.
چه مقدار فرمالدئید برای بدن شما خطرناک است؟
اگرچه فرمالدئید به طور طبیعی در برخی غذاها و محصولات خانگی وجود دارد، اما سطح ایمن آن برای بدن محدود است. براساس منابع مختلف، آستانه ایمن فرمالدئید در محیطهای خانگی حدود ۰.۱ ppm (۱۰۰ ppb) است. این بدان معناست که بدن ما میتواند مقادیر اندک این ماده را تحمل کند، اما فراتر از این حد، ممکن است واکنشهای آلرژیک یا مشکلات سلامتی بهوجود آید.
نتیجهگیری
فرمالدئید یک ترکیب شیمیایی است که به طور طبیعی در بسیاری از غذاهایی که روزانه مصرف میکنیم، از جمله میوهها، سبزیجات، گوشت و دانههای قهوه یافت میشود. اگرچه این ترکیب در غلظتهای پایین خطرناک نیست، اما غلظتهای بالای آن میتواند مشکلات جدی برای سلامتی ایجاد کند. فرمالدئید همچنین در بسیاری از محصولات صنعتی و خانگی کاربرد دارد. بنابراین، بهتر است از مصرف بیش از حد و قرار گرفتن در معرض این ماده آگاه باشیم و احتیاطهای لازم را رعایت کنیم.